چسب سلولزی؛ نوار دوطرفه‌ای که صنعت را متحول کرد!
چسب سلولزی چیست؟ این شاید نخستین پرسش هر مهندسی باشد که به‌دنبال یک راهکار اتصال سریع، تمیز و مقرون‌به‌صرفه است. این نوار دوطرفه که در بازار با نام‌های «تیشو»، «پوست پیازی» یا «Tissue Tape» نیز شناخته میشود از لایه‌ای کاغذ سلولزی بسیار نازک تشکیل شده که در دو طرف آن چسب حساس به فشار (PSA) قرار گرفته است. کل مجموعه با یک لاینر کرافتِ سیلیکونی محافظت میشود تا هنگام اجرا بدون آلودگی در اختیار کاربر قرار بگیرد. ضخامت رایج چسب سلولزی حدود ۱۰۰ میکرون است؛ عددی که باعث شده است هم در برش لیزر لب‌سوزی نداشته باشد و هم در کناره‌های قطعه ذوب یا حباب ایجاد نکند. در ادامه با ما همراه باشید.
فرمولاسیون و فرآیند تولید چسب دو طرفه سلولزی
تولید چسب سلولزی دو طرفه با آغشته‌کردن بافت متخلخل کاغذ تیشو به رزین آکریلیک به کمک خط کوتینگ آغاز میشود. سپس لایۀ چسب روی هر دو وجه افشانده میشود تا ضخامت کنترل‌شده‌ای حاصل شود. در ادامه، نوار در تونل هوای گرم پُخت میشود تا حلال‌ها تبخیر و چسب به پلیمر جامد تبدیل شود. در انتها لاینر کرافتِ دو رو سیلیکون روی آن لمینیت و رول‌های ۲۰۰ متری در عرض‌های ۱۰۲ سانتی‌متری به انبار تحویل داده میشود. چسب دوطرفه سلولزی شرکت سامان تهویه ایرانیان بر پایه سالونت آکریلیک (solvent acrylic) فرموله شده و علاوه‌بر چسبندگی مناسب، مقاومت خوبی در برابر تابش مستقیم نور خورشید و شرایط اقلیمی دارد. به‌این‌ترتیب، تولید چسب دوطرفه سلولزی در مقایسه با نوارهای الیافی یا فیلمی، انرژی و زمان کمتری می‌طلبد و همین امر قیمت تمام‌شده را کاهش می‌دهد.
مزایای چسب سلولزی نسبت به چسب‌های نخدار و فیلمی
چسب سلولزی نسبت به چسب‌های دیگر با شکل مشابه، چند مزیت عمده دارد:
- برش‌پذیری ایده آل: با کاتر، پلاتر و حتی لیزر بدون ذوب لبه‌ها و پخش گاز سمی
- ضخامت یکنواخت: سطح کار پس‌از لمینیت، تغییر ارتفاع محسوسی ندارد و برای قطعات ظریف الکترونیکی مناسب است.
- وزن بسیار پایین: جرم قطعه نهایی را بالا نمی‌برد و به‌همین‌دلیل در صنایع هوافضا یا چاپ دیجیتال ترجیح داده میشود.
- اقتصاد مصرف چسب: چون کاغذ تیشو پس‌از آغشته‌شدن چسب را در حفره‌های خود نگه می‌دارد، مقدار رزین مصرفی کمتر از نوار چسب دوطرفه مسلح نخدار است و این موضوع مستقیماً روی قیمت چسب دو طرفه سلولزی اثر مثبت می‌گذارد.
- با توسعۀ صنایع سبک و افزایش نیاز به مونتاژ تمیز، بازار داخلی به‌سرعت به‌سمت چسب‌های فاقد حلال‌های مضر پیش می‌رود. نشانۀ آن، سفارش‌های فزایندۀ شرکت‌های خودروسازی برای نوار تیشو با VOC پایین و مقاومت شعله‌گیری طبق استاندارد FMVSS 302 است. ازسوی‌دیگر، گسترش خطوط تیغِ لیزری در برش فوم‌های درزگیر، چالش پایداری حرارتی را برجسته کرده است که چسب سلولزی می‌تواند پاسخ بدهد.
موارد کاربرد چسب سلولزی چه مواردی هستند؟
چسب تیشو به دو دسته‌ی نازک و ضخیم تقسیم میشود که معمولاً از نوع ضخیم آن برای چسباندن قطعاتی که بین آنها فاصله وجود دارد استفاده میشود. چسب سلولزی بیشتر از همه در حوزه‌های زیر استفاده میشود:
تهویه مطبوع و عایق‌کاری
در تولید نوار درزگیر گَسکت، لایۀ تیشو زیر فوم سلول-باز چسبانده میشود تا نصب گسکت روی فلنج کانال هوا با سرعت بالا انجام بگیرد. مزیت دیگر، نسوختن تیشو هنگام برش لیزری است که لبۀ گسکت را صاف و تمیز نگه می‌دارد.
صنایع چاپ و بسته‌بندی
چسباندن پوستر، لمینیت مقوای موج‌دار به ورق روکش و مونتاژ جعبه‌های فانتزی بدون استفاده از چسب مایع، سرعت خط تولید را چندین برابر می‌کند. فروش چسب دو طرفه سلولزی در تیراژ بالا به لیتوگرافی‌ها و کارگاه‌های جعبه‌سازی به‌سبب همین ویژگی صورت می‌گیرد.
الکترونیک و موبایل
در گوشی‌های هوشمند یا ماژول‌های نمایشگر، اتصال فوم ضربه‌گیر یا فلت‌های حساس به صفحۀ فلزی باید کم ضخامت و دقیق باشد. نوار تیشو گزینۀ بی‌رقیبی است؛ زیرا به‌سادگی کنده میشود.
صنایع دستی و هنری
قدرت چسبندگی بالا روی چوب، شیشه و پارچه باعث شده است معماران داخلی و هنرمندان برای چسباندن تزئینات موقتی از چسب سلولزی بهره ببرند؛ به‌ویژه که لاینر سیلیکونیِ کاغذ، به‌راحتی با دست جدا میشود.
چسب سلولزی مایع
در کنار نوار دوطرفه، برخی تولیدکنندگان ایرانی چسب سلولزی مایع را نیز عرضه می‌کنند. این محصول ترکیبی رقیق از رزین آکریلیک محلول در آب است و برای جایی کاربرد دارد که نیاز به آغشته‌کردن کامل سطح ناهموار (مثلاً فوم تزریقی یا قطعات پرینت سه‌بعدی) وجود دارد. پس‌از تبخیر آب، فیلمی نازک شبیه همان نوار تیشو ایجاد میشود و سطح را برای لمینیت آماده می‌کند.
چسب سلولزی نانو
پژوهشگران داخلی با افزودن نانوذرات سیلیکای کروی به ماتریس چسب، محصولی به‌نام چسب سلولزی نانو طراحی کرده‌اند که:
- قدرت چسبندگی در دمای ۸۰+ درجه سانتی‌گراد را تا ۳۰ درصد افزایش می‌دهد؛
- مقاومت در برابر رطوبت محیطی را بهبود می‌بخشد؛
- امکان جداشدن بدون پاره‌کردن الیاف کاغذ زمینه را فراهم می‌کند.
این فرمول برای صنعت بردهای چاپی (PCB) که در آن حرارت لحیم‌کاری بالا است، ارزش ویژه‌ای دارد.
عوامل تعیین‌کنندۀ قیمت چسب سلولزی
می‌توان فاکتورهای اثرگذار بر قیمت چسب سلولزی و قیمت چسب دوطرفه سلولزی را چنین برشمرد:
- نوع رزین (آکریلیک حلالی گران‌تر از رابر هات‌ملت است)؛
- ضخامت کلی و مقدار چسبِ روکش‌شده روی تیشو؛
- عرض رول و تیراژ سفارش؛
- پوشش سیلیکونیِ لاینر و گرماژ کاغذ محافظ؛
- خدمات پس‌ازفروش تولید کننده چسب سلولزی؛ از جمله برش سفارشی، چاپ لوگو روی لاینر و بسته‌بندی ضدرطوبت.
امروزه چند تولید کننده چسب دوطرفه سلولزی در ایران با استفاده از خطوط کوتینگ مجهز به هود هوا گرم و کنترل ضخامت لیزری، قادرند محصولی هم‌تراز نمونۀ کره‌ای و چینی عرضه کنند که در بین آنها، محصول چسب سلولزی سامان تهویه ایرانیان چه از نظر کیفیت و چه از نظر قیمت، برترین گزینه بازار است. همچنین، زمانی که پروژه‌های ملی مانند سامانه‌های تهویه متروی شهری، نیاز فوری به رول در عرض اختصاصی دارند، واردات پاسخ‌گوی زمان تحویل نیست. در چنین شرایطی، پشتیبانی فنی سامان تهویه ایرانیان، مزیت محسوسی در قیمت، زمان و خدمات پس‌ازفروش ایجاد می‌کند.
نکات اجرایی در هنگام استفاده از چسب سلولزی
برای حصول بهترین نتیجه از چسب سلولزی، بهتر است نکات زیر را رعایت کنید:
- سطوح باید خشک و عاری از روغن باشند؛ استفاده از الکل ایزوپروپیل توصیه میشود.
- نوار در دمای ۱۸–۲۵ درجه و رطوبت زیر ۶۰ درصد اعمال شود.
- پس‌از نصب، فشار ۱۵ نیوتون بر سانتی‌متر مربع به‌مدت حداقل ۳ ثانیه اعمال شود (رولر لاستیکی).
- در صورت نیاز به عملیات برش CNC از سویۀ لاینردار برش بزنید تا چسب به لبۀ تیغ نچسبد.
- برای ذخیره‌سازی بیش‌از سه ماه، انبار خنک ۲۰ درجه و دور از تابش مستقیم نور ضروری است.
سخن پایانی
چسب سلولزی با ضخامت کم، برش‌پذیری عالی و قیمت رقابتی، ابزاری استراتژیک در خطوط تولید مدرن به‌ویژه تهویه مطبوع، لوازم خانگی و بسته‌بندی هنری. شناخت دقیق نیاز پروژه و انتخاب فرمول مناسب از یک تولیدکننده معتبر همانند STI، کلیدی است برای داشتن اتصالی تمیز، پایدار و مقرون‌به‌صرفه!